Chào mừng đến với Hướng dẫn cho dịch giả! Đây là một bài viết thu thập những mẹo mình dùng trong việc dịch các bài viết từ tiếng Anh sang.
Giới thiệu về wiki (Nên đọc)
SCP Wiki là một trang web viết truyện trên mạng về một Tổ chức bí mật được giao trách nhiệm lưu trữ những vật thể, thực thể và hiện tượng không theo quy luật tự nhiên để bảo vệ trật tự thế giới.
Nội dung của wiki chủ yếu nằm trong Series I, Series II, Series III, Series IV, Ngoại truyện và Canon.
Qua nhiều bản dịch ở trên mạng, mình thấy là những bài được dịch chủ yếu là những bài từ Series I, thời kỳ sơ khai của SCP Wiki. Đó là thời kỳ mà mỗi tài liệu SCP mới chỉ là một tài liệu miêu tả một thứ kỳ lạ, đó cũng là thời kỳ sinh ra những Nhóm Đặc Biệt (Groups of Interest) với những mục đích đơn giản, ví dụ: Chaos Insurgency, một nhóm nổi loạn với mục đích chiếm thế giới; Factory và Wondertainment, những cá nhân tạo ra những dị thể; Global Occult Coalition, một tổ chức muốn trừ khử các dị thể để bảo vệ thế giới; vân vân.
Nhưng đó là thời kỳ đầu của trang web, là nền tảng xây dựng nên SCP wiki mà chúng ta thấy ngày nay. Tất nhiên, một tổ chức lưu trữ những vật thể lạ là khá độc đáo, tuy nhiên, khi wiki có tận mấy nghìn tài liệu khác nhau, sẽ đến lúc mọi thứ sẽ bắt đầu trở nên nhàm chán. Các bạn có biết Series Holders không? Nó cũng xuất phát trong cùng thời gian với SCP wiki, và cũng thu hút nhiều người đọc và tác giả. Tuy nhiên, nó nhanh chóng trở thành một cái format lặp đi lặp lại: Đến một nơi nào đó, gặp ai đó, hỏi gì đó, nghe một thứ khủng khiếp, nhận được một vật gì đó. Mình cũng từng thích The Holders, nhưng chán sau khi đọc khoảng hơn một trăm truyện trong đó. Và ngày nay, The Holders dần dần đi vào quên lãng.
SCP Wiki, không muốn đi theo vết xe đổ của The Holders và một số series khác, đã quyết định nâng cao tiêu chuẩn của trang. Vào tháng Chín, 2009, sự kiện Mass Edit (Tổng Chỉnh sửa) diễn ra, khi toàn bộ wiki bị khóa và các nhân viên đi đọc kỹ từng bài viết để lọc ra những bài viết tệ hoặc nhảm nhí. Kết quả của sự kiện này là không thể chối cãi: SCP Wiki vẫn lớn mạnh hơn bao giờ hết dù đã được thành lập đến tận 10 năm. Những bài viết không còn là những tài liệu đơn giản nữa, mà là những câu chuyện được kể qua một báo cáo khoa học, với những chi tiết trong toàn tài liệu mà dẫn người đọc đến với một cốt truyện đằng sau mỗi SCP. Chúng ta cũng có các ngoại truyện, phân tích những khía cạnh khác nhau của Tổ chức, những thù hằn giữa các thành viên, những vấn đề đạo đức, triết lý, để cho người đọc suy nghĩ.
Cũng xuất hiện thêm nhiều các Nhóm đặc biệt với nguồn gốc và lịch sử phức tạp hơn: Church of the Broken God, một nhà thờ sùng bái máy móc, tin vào một vị chúa máy đã sụp đổ, Mekhane; Đạo Sarkic, một đạo ngược lại, tin vào sức mạnh của da thịt và ghét bỏ máy móc, là kẻ thù của CotBG, tôn sùng một vị chúa xương thịt, Yaldabaoth; Are We Cool Yet, một nhóm họa sĩ hiện đại với mong muốn thể hiện nghệ thuật qua sự bất thường; nhiều nữa.
Chắc bạn đang tự hỏi, mấy thứ lảm nhảm này thì liên quan gì hả Ad? Liên quan lắm chứ. Mình thấy là hầu hết các bản dịch SCP tiếng Việt trên mạng đều là từ Series I, thời kỳ mà SCP vẫn còn mơ hồ và chưa có định hướng, tiêu chuẩn xác định. Mình không hề nói là chúng không hay, nhưng chúng thể hiện một hình ảnh sai lệch về tiêu chuẩn và chất lượng của SCP ngày nay.
SCP đã tách bỏ khỏi nguồn gốc kinh dị của nó và trở thành một nhánh đặc biệt của truyện viễn tưởng, những câu chuyện đa dạng về thể loại, ghê sợ, hài hước, buồn thảm, những câu chuyện mang lại cho ta một thế giới chân thực và sống động, cho ta suy ngẫm về cuộc sống, về con người.
Vì vậy, một mong muốn đơn giản của mình là: Hãy chú ý đến những Series mới hơn và các ngoại truyện, để cho người đọc có thể thấy được vẻ đẹp của thể loại truyện này.
Xin hết,
Flawed
Lưu ý: Để cho các bản dịch trên Wiki được chính xác nhất và chất lượng cao, hãy dịch và lưu trữ bản dịch của mình trong một Sandbox thay vì đăng thẳng lên wiki, sau đó vào diễn đàn để mọi người nhận xét bản dịch của mình. Mọi người có thể chỉnh sửa các lỗi cho bạn, và những người rành coding có thể chỉ ra cho bạn những lỗi code. Tuy vậy, không có nghĩa là bạn cứ đưa hết qua Google, rồi bảo mọi người sửa. Hãy tự tìm và sửa tất cả những lỗi mình có thể tìm, hãy giữ trách nhiệm là một dịch giả.
Dịch trực tiếp bằng nền tảng Wikidot
- Nếu bạn dịch SCP, vào Wiki VN, chọn Series tương ứng, và bấm vào link SCP đó. Nếu như chưa có bản dịch ở đó, nó sẽ có màu vàng. Khi bạn mở ra, một hộp chỉnh sửa sẽ hiện lên. Đây là nơi bạn sẽ nhập văn bản vào. Có hai nút + và - ở góc phải bên dưới hộp, có thể dùng để tăng kích thước hộp chỉnh sửa tùy ý.
- Mở SCP Wiki Chính (tiếng Anh) và chọn bài tương ứng. Đừng copy paste những gì bạn thấy. Kéo xuống cuối trang nơi có một hàng các lựa chọn, hãy chọn "+ Options". Nhiều lựa chọn khác sẽ hiện ra, hãy chọn "Page Source". Một văn bản sẽ hiện ra, đó là mã nguồn của trang. Copy toàn bộ văn bản đó.
- Paste văn bản đó vào hộp chỉnh sửa ở Wiki VN, rồi dịch.
- Phần tựa đề của bài viết sẽ là "Scp XXXX" (XXXX là số bạn đang dịch). Sửa thành "SCP-XXXX" (nhớ là XXXX chỉ là ví dụ thôi, chứ đừng sửa mã số thành XXXX nhé =))
- Khi dịch xong, nhấn "Save" chứ không phải "Save draft" (Lưu nháp) hay "Save and Continue" (Lưu và tiếp tục). Page sẽ được lưu.
- Kéo xuống cuối bài, nhấn "Tags", copy các tag từ bài gốc sang và thay chúng bằng các tag tiếng Việt tương ứng. Đừng tự dịch, vì có rất nhiều tag gần nghĩa nhau và dễ bị trùng, đồng thời các tag cần nhất quán trên cả wiki nên cần theo một danh sách nhất định. Cần chú ý chính tả khi dùng danh sách này.
- Vào phần bình luận, viết một post credit tên tác giả gốc và link bài gốc. Chúng ta cần làm vậy để tuân thủ giấy phép của trang.
- Quay lại Series vừa rồi, kéo xuống dưới cùng, chọn "Chỉnh sửa", tìm bài bạn vừa dịch và thay [TRUY CẬP THẤT BẠI] thành biệt danh của SCP đó. Nên nhớ là biệt danh không được viết trong bản dịch, chỉ được viết trên danh sách thôi.
- Xong!
- Nếu bạn dịch bằng sandbox, hãy dịch bằng hộp chỉnh sửa trong sandbox của mình, sau khi được duyệt thì hãy copy paste vào hộp chỉnh sửa trên wiki.
Biệt danh của SCP
Cái này không ghi vào phần tựa đề trang, mà chỉ ghi ở trên danh sách. Phần tựa đề trang chỉ có mã số của SCP đó thôi. Nhớ viết hoa và thêm dấu gạch ngang (-) nhé.
Module Đánh giá:
Một số bạn hay quên cái này, thường là do không copy source. Nếu vậy thêm cái này vào đầu bài:
[[>]]
[[module Rate]]
[[/>]]
Nếu dịch bằng Google dịch:
- Chú ý các chỗ có code. Google có thể làm hỏng code, làm hỏng format của trang.
- Nếu chỗ nào bị dày code quá, tốt nhất là tự dịch chay.
- Nếu dịch bằng Google dịch, sau khi dịch xong phải đọc soát lại:
- Đọc và chỉnh sửa các lỗi chính tả, ngữ pháp. Hãy cố đọc hiểu câu của mình xem có mạch lạc không, dài dòng không.
- Ngôn từ. Kiểm tra các ngôi thứ, từ vựng, văn phong. Dù tiếng Việt có vốn từ hạn chế hơn tiếng Anh nhiều, hãy cố tìm các từ khoa học và xúc tích nhất.
- Các từ tục. Đây là một thứ mà sẽ được xem xét tùy trường hợp, nhưng hãy cố gắng tìm những từ có ý nghĩa nhẹ hơn từ gốc.
Ảnh, tệp
Do các tệp ảnh ở trên Wiki gốc được lưu trên wiki, nên khi chuyển sang wiki này sẽ bị mất ảnh. Hãy chú ý những coding sau:
[[include component:image-block
name=[tên tệp]|
Thấy cái [tên tệp] không? Quay về wiki chính, tìm xem ở vị trí đó là hình ảnh nào. Nhấp chuột phải vào ảnh, chọn "Sao chép địa chỉ hình ảnh". Sau đó, thay thế [tên tệp] bằng địa chỉ bạn vừa sao chép.
Một số mẫu bài viết:
Mẫu bài viết cơ bản
**Vật thể #:**
**Phân loại:**
**Thủ tục Quản thúc Đặc biệt:**
**Miêu tả:**
**Phụ lục:**
Mẫu biên bản phỏng vấn
> **Người được phỏng vấn:** [Cá nhân hoặc SCP được phỏng vấn]
>
> **Người phỏng vấn:** [Có thể che tên bằng █]
>
> **Lời nói đầu:** [Miêu tả ngắn gọn cuộc phỏng vấn]
>
> **<Bắt đầu>**
>
> **Người phỏng vấn:** [nói]
>
> **Người được phỏng vấn:** [nói]
>
> **<Kết thúc>**
>
> **Ghi chú:** [Tóm tắt hoặc bổ sung những gì xảy ra tiếp theo.]
Biên bản thí nghiệm:
__**Thử nghiệm A - Ngày**__
> **Đối tượng:**
> **Quy trình:**
> **Kết quả:**
> **Phân tích:**
Dùng những mẫu này đảm bảo cho các bản dịch được nhất quán. Loại bỏ các mục không có trong bài viết gốc.
Các loại code cơ bản thường dùng:
Code |
Kết quả |
**Đậm** |
Đậm |
//Nghiêng// |
Nghiêng |
__Gạch dưới__ |
Gạch dưới |
--Gạch ngang-- |
Gạch ngang |
[[[SCP-3000|Link các bài trên wiki]]] |
Link các bài trên wiki |
[http://www.scp-wiki.net Link ngoài wiki] |
Link ngoài wiki |
Chữ^^Ở trên^^ |
ChữỞ trên |
Chữ,,Ở dưới,, |
ChữỞ dưới |
Chữ [[footnote]] Ghi chú [[/footnote]] |
Chữ |
##red|Màu đỏ## hoặc ##blue|Màu xanh## (nhớ ghi tiếng anh) |
Màu đỏ hoặc Màu xanh |
##800000|Sử dụng mã màu nếu phương pháp trên không được## |
Sử dụng mã màu nếu cách trên không được |
{{Kiểu máy đánh chữ}} |
Kiểu máy đánh chữ |
[[size 1.5em]] Đổi cỡ chữ (nhớ dùng chấm chứ không phải phấy) [[/size]] |
Đổi cỡ chữ (nhớ dùng chấm chứ không phải phấy) |
Các cỡ chữ đặt sẵn
+ Chữ to cấp 1 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
Chữ to cấp 1 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối) (không nên dùng vì chữ có dấu nhìn xấu lắm)
++ Chữ to cấp 2 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
Chữ to cấp 2 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
+++ Chữ to cấp 3 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
Chữ to cấp 3 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
++++ Chữ to cấp 4 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
Chữ to cấp 4 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
+++++ Chữ to cấp 5 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
Chữ to cấp 5 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
++++++ Chữ to cấp 6 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
Chữ to cấp 6 (nhớ có cách sau dấu cộng cuối)
Chữ trong hộp
> Luôn phải gõ cách sau mỗi ký hiệu > thì nó mới nhận là 1 dòng nhé
Luôn phải gõ cách sau mỗi ký hiệu > thì nó mới nhận là 1 dòng nhé
>>> Cho nhiều hộp cũng được, miễn là phải có cách sau dấu > cuối cùng.
Cho nhiều hộp cũng được, miễn là phải có cách sau dấu > cuối cùng.
Vị trí
[[>]]
Phải
[[/>]]
[[=]]
Giữa
[[/=]]
[[<]]
Trái
[[/<]]
Hộp collapsible
Cơ bản:
[[collapsible]]
Chữ cần đóng
[[/collapsible]]
Nâng cao:
[[collapsible show="Chữ muốn hiện lúc đóng" hide="Chữ muốn hiện lúc mở"]]
Chữ cần đóng
[[/collapsible]]
Nâng cao hơn nữa
Nếu muốn có cái để bấm ở các vị trí khác nhau, thì thêm cái này vào trước dấu ]]:
hideLocation="both" (nếu muốn có ở cả cuối và đầu)
hideLocation="bottom" (nếu chỉ muốn ở cuối)
Chấm đầu dòng
* Nhớ có dấu cách sau dấu sao
- Nhớ có dấu cách sau dấu sao
* Bậc 1
* Bậc 2
* Bậc 3
Ảnh
Nếu như dịch thì không cần dời ảnh từ trang gốc sang đâu. Ở trang gốc, nhấp chuột phải vào ảnh cần chuyển, copy URL ảnh là đc :)
[[include component:image-block
name=Link ảnh|
caption=Caption ghi dưới ảnh
]]
Mấy cái code ảnh thường có thêm mấy dòng nữa để chỉnh cỡ, size… phức tạp lắm, tốt nhất là cứ copy từ page source của trang gốc, rồi thay link ảnh với Caption thôi :)
Bảng
||~ Ô đậm ||~ Ô đậm ||~ Ô đậm ||
|| Ô không màu || Ô không màu || Ô không màu ||
||< Ô trái ||< Ô trái ||< Ô trái ||
||> Ô phải ||> Ô phải ||> Ô phải ||
||= Ô giữa ||= Ô giữa ||= Ô giữa||
Ô đậm |
Ô đậm |
Ô đậm |
Ô không màu |
Ô không màu |
Ô không màu |
Ô trái |
Ô trái |
Ô trái |
Ô phải |
Ô phải |
Ô phải |
Ô giữa |
Ô giữa |
Ô giữa |
Người dùng
Không avatar
[[user Flawed]] thành Flawed
Có avatar
[[*user Flawed]] thành
Flawed
Đây là mấy cái dùng phổ biến nhé, cứ copy từ trang gốc rồi sửa text thôi, giữ code là ổn :) Nếu có gì cần hỏi hoặc là làm hỏng thì PM Ad Flawed nhé :D
Từ gốc |
Từ dịch (tạm thời) |
Định nghĩa |
Agent |
Đặc vụ/Đặc vụ hiện trường/thực địa |
Là những nhân sự có nhiệm vụ điều tra các dấu hiệu của các dị thể, và không có vai trò trong việc xử lý và quản thúc chúng. Xem thêm. |
Amnestics |
Thuốc lú |
Là các chất có khả năng ngăn chặn não bộ truy cập một lượng ký ức nhất định. |
Anomaly |
Dị thể |
Một vật, thực thể hay hiện tượng không theo quy luật tự nhiên. |
Antimemetic |
Ý tưởng/thông tin phản lan truyền |
Đối nghịch với "memetic". Là những thông tin hoặc ý tưởng có thể ngăn chặn sự lan truyền của một thông tin hoặc ý tưởng nào đó. Cái này ngoài đời cũng có, kiểu như một bí mật í :v |
Apollyon |
|
(Phân loại đặc biệt) Là cấp độ vô cùng nguy hiểm và không thể tránh khỏi. |
Cognitohazard |
Nhận thức độc |
Kết hợp giữa "Cognito-" chuyển thể từ "Cognition" (nhận thức) và "hazard" là mối nguy. Là những thứ gây hại (hoặc ít nhất là ảnh hưởng) tới nạn nhân qua việc nhận thức, ví dụ như khi nhìn hay nghe thấy. |
[DATA EXPUNGED] |
[THÔNG TIN ĐÃ XÓA] |
Là những thông tin đã bị xóa vĩnh viễn, không còn tồn tại nữa. |
Embla |
|
(Phân loại đặc biệt) Là nguồn gốc của các dị thể khác. |
Essokinetic/Ontokinetic/Reality-Bending |
Bẻ cong hiện thực |
Là những thứ có thể thay đổi hiện thực xung quanh chúng, cứ tưởng tượng Dr. Strange cho dễ hiểu :v. |
Euclid |
|
Là những dị thể chưa được hiểu rõ hoặc khó đoán, do đó khó quản thúc hiệu quả, nhưng chưa đủ nguy hiểm để đạt mức Keter. Hầu hết các SCP có trí khôn đều ít nhất là Euclid. |
Keter |
|
Là những dị thể có mối đe dọa lớn tới Tổ chức và nhân loại, và cần đến những quy trình quản thúc phức tạp hoặc thậm chí là không thể quản thúc được. |
Kinetohazard |
Cử chỉ độc/Dị chỉ |
Kết hợp giữa "Kineto-" chuyển thể từ "Kinetic" (Chuyển động) và "hazard". Là một cử chỉ hoặc hành động nhất định mà có thể ảnh hưởng đến cả về cơ thể và tâm trí nạn nhân. Từ ít dùng. |
Log |
Bản ghi/bản ghi chép |
Dùng với các cuộc phỏng vấn, thử nghiệm etc. |
Infohazard |
Thông tin độc |
Kết hợp "Info" và "hazard". Là những thứ mà gây ảnh hưởng đến nạn nhân khi họ nhắc tới hoặc miêu tả nó. |
Maksur |
|
(Phân loại đặc biệt) Là những dị thể nguy hiểm khi tụ hợp lại, nhưng vô hiệu hóa khi các bộ phận bị tách rời. |
Memetic |
Lan truyền nhận thức |
Tính từ của "meme". Là những thông tin có khả năng lan truyền và những ai biết được thông tin đó sẽ bị ảnh hưởng bởi nó. |
Mnestics |
Thuốc ký ức |
Vô hiệu hóa tác dụng của thuốc lú. |
Mobile Task Force |
Đội đặc nhiệm lưu động |
Là những đội tập hợp những thành viên ưu tú nhất của Tổ chức để phục vụ một loại nhiệm vụ nhất định. |
Neutralized |
Vô hiệu hóa |
Là những dị thể không còn đặc tính bất thường nữa. |
Orbital Task Force |
Đội đặc nhiệm quỹ đạo |
Như MTF, nhưng ngoài không gian~ |
Pocket Dimension |
Tiểu không gian |
Là một chiều không gian nhỏ, hữu hạn. |
[REDACTED] |
[THÔNG TIN ĐÃ GIẤU] |
Là những thông tin chỉ bị giấu chứ vẫn tồn tại. Sử dụng khi thông tin đó là thông tin tối mật cần cấp an ninh cao hơn hoặc đơn giản là giấu bớt đi những phần không cần thiết. |
Safe |
An Toàn |
Là những dị thể có thể dễ dàng quản thúc hoặc không gây hại trừ khi bị cố ý kích hoạt. |
Scip/skip |
(Không đổi) |
Từ lóng để chỉ SCP. |
Scranton Reality Anchor (SRA) |
Neo hằng thực Scranton |
Là một thiết bị cân bằng hiện thực xung quanh một vùng không gian, vô hiệu hóa các hiệu ứng bẻ cong hiện thực. |
Thaumaturgic |
Pháp thuật |
Khác với bẻ cong hiện thực, pháp thuật ở đây liên quan đến những thứ như nội lực, tâm linh, v.v, nói ngắn gọn là pháp thuật thực sự chứ không đơn thuần là bẻ cong không-thời gian theo ý muốn. |
Thaumiel |
|
Là những dị thể tối mật dùng để chống lại các đặc tính nguy hiểm của các SCP khác. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|